Elmas derecesi ve kalitesini belirleyen dört ana faktör vardır ve bu faktörlerin tüm kombinasyonları elması değerlendirmeyi mümkün kılar
Bu faktörler şunlardır: renk, berraklık, kesim, karat ve sertifika.
RENK
Renk, değerli taşlar için çok önemli bir özelliktir ve elmasın değerini belirlerken ele alınması gereken en önemli faktörlerden biridir. İdeal renk, sarı, pembe, mavi, yeşil, mor, kahverengi, siyah ve nadir kırmızı gibi özel renkli taşların dışındakilerde tüm gözdenin renksiz olmasıdır. GIA tarafındanbelirlenmiş ve geliştirilmiş olan renkskalası, bugün elmas ticaretinde evrensel olarak kabul edilmiştir. Renk notu D ile başlar, bu renk en nadir ve en çok arzulanan elmas rengini temsil eder ve Z’ye kadar devam eder, Z harfiyle temsil edilen elmas renginde haififçe sarı ve kahverengi gözlenir. Elmaslara, kontrollü ışık altında, hassas gözlem koşulları ile renk skalası harfleri verilir.
RENK DERECELENDİRME SKALALARI
GIA Renk Derecesi Skalası dışında, aşağıdakileri içeren bir kaç skala daha vardır:
IGI- Uluslararası Değerlitaş Enstitüsü
AGS- Amerikan Değerlitaş Enstitüsü
CIBJO- Dünya Elmas Konfederasyonu
HRD Antwerp- Değerli Taş Bilimi Enstitüsü
GIA | IGI | AGS | CIBJO | HRD |
D | D | 0,0 | Exceptional White (+) | D | Exceptional White (+) | D |
E | E | 0,5 | Exceptional White | E | Exceptional White | E |
F | F | 1,0 | Rare White (+) | F | Rare White (+) | F |
G | G | 1,5 | Rare White | G | Rare White | G |
H | H | 2,0 | White | H | White | H |
I | I | 2,5 | Slightly Tinted White (I) | I | Slightly Tinted White | I |
J | J | 3,0 | Slightly Tinted White (J) | J | J |
K | K | 3,5 | Tinted White (K) | K | Tinted White | K |
L | L | 4,0 | Tinted White (L) | L | L |
M | M | 4,5 | Tinted | M | Tinted | M |
N | N | 5,0 | N | N |
O | O | 5,5 | O | O |
P | P | 6,0 | P | P |
Q | Q | 6,5 | Q | Q |
R | R | 7,0 | R | R |
S | S | 7,5 | S | S |
T | T | 8,0 | T | T |
U | U | 8,5 | U | U |
V | V | 9,0 | V | V |
W | W | 9,5 | W | W |
X | X | 10,0 | X | X |
Y | Y | Y | Y |
Z | Z | Z | Z |
BERRAKLIK (KUSURLULUK DERECESİ)
Değerli taşın berraklığı, 10x büyütülerek kusur incelemesine göre—dahil ettikleri (içindeki nesneler), ve lekeler (yüzey izleri)—belirlenir. Neredeyse tüm taşlar, kristalleşmemiş karbon tanecikleri ya da küçük elmas olmayan kristaller barındırırlar, bunlar doğanın parmak izidir ve her elması bir diğerinden farklı kılar.
Bu tarz kusurlar çıplak gözle görülmez, büyüteçlerle incelenmesi gerekir. Kusuru ne kadar azsa elmas o kadar nadir bulunan bir taş olur. Hiçbir kusuru olmayan elmas bulunması en zor olandır ve değeri bu oranda değişir.
GIA Uluslararası Elmas Derecelendirme Sistemi kullanılarak elmaslar berraktan (FL), kusurluya doğru (I3) derecelendirilirler.
KUSURLARA GÖRE BERRAKLIK DERECELERİNİN AÇIKLAMALARI
FL (berrak) – 10 katı büyüklükte incelendiğinde hiçbir kusuru olmayan taş.
IF (iç berraklığı) – iç kusuru olmayan sadece dış yüzeyde çok küçük lekeleri olan taş.
VVS1 ve VVS2 (çok çok az kusurlu) – 10 katı büyüklükteki incelemede görülmesi zor kusurları olan taş.
VS1 Ve VS2 (çok az kusurlu) – 10 katı büyüklükteki incelemede görülebilen çok küçük kusurları olan taş.
SI1 ve SI2 (az kusurlu) – 10 katı büyüklükteki incelemede farkedilebilir kusurları olan taş.
I1, I2 ve I3 (mükeemel olmayan) -- 10 katı büyüklükteki incelemede göze batan kusurları olan, berraklığı ve parıldamayı etkileyebilecek kusurlu taş.
BERRAKLIK DERECELENDİRME SKALALARI
GIA Berraklık Derecelendirme Skalası dışında burada bir kaç skaladan daha bahsedeceğiz.
Bunlar:
IGI- Uluslararası Değerlitaş Enstitüsü
AGS- Amerikan Değerlitaş Enstitüsü
CIBJO- Dünya Elmas Konfederasyonu
HRD Antwerp- Değerli Taş Bilimi Enstitüsü
GIA | IGI | AGS | CIBJO | HRD |
FL | FL | 0 | 0 | 0 |
IF | IF |
VVS1 | VVS1 | 1 | VVS1 | VVS1 |
VVS2 | VVS2 | 2 | VVS2 | VVS2 |
VS1 | VS1 | 3 | VS1 | VS1 |
VS2 | VS2 | 4 | VS2 | VS2 |
SI | SI | 5 | SI | SI |
>>
S2 | S2 | 6 | S2 | S2 |
>>
I1 | I1 | 7 | Pique I | P1 |
>>
8 |
I2 | I2 | Pique II | P2 |
9 |
I3 | I3 | Pique III | P3 |
10 |
>>
KESİM
Kesim, elmasın oranları ve kusursuzluğuna atfeder, ve dört ana özelliğin üçü doğa tarafından belirlenirken, bu özellik insan eliyle kazandırılır. ‘Kesim’ sözcüğü yerine şekil (taş cephesinin görünüşü) ya da kesim şekli (elmasın yontulmuş yüzlerinin dizilişi) kelimeleri de kullanılabilir.
İyi kesimli elmas ışığı nefes kesici şekilde yansıtır ve elmasın üç önemli özelliğini harikulade temsil eder:
Parlıklık (Gem) – elmastan yansıyan toplam ışık
Alev – ışığın tayf renklerine dağılımı
Kıvılçım saçma – elmas hareket ederkenki ışık patlamaları ya da pırıldamaları
Elmas kesimi anlayışı, elmasın şekliyle başlar ve geniş çoğunluğa göre, en popüler kesim yuvarlak parlak kesimdir. Diğer tüm kesimler fantezi şekillerdir.
Elmas orantısı, table size, taç açısı ve paviyon derinliği ile ilgilidir. Birçok oran kombinasyonu mümkündür, ve bunlar taşın ışıkla olan etkileşimini üst düzeyde etkiler.
Kusursuzluğun iki açısı vardır: parlatma, taşın tüm yüzeylerinin durumu ile ilgilidir; ve simetri, şeklin düzgünlüğü ve yüzeylerin yerleşimi ile ilgilidir.
Bu faktörler, elmasın çevre kalınlığı ile birlikte, taş kesim notunu etkiler.
İDEAL ELMAS KESİMİ
Marcel Tolkowsky, 1919’da elmasları düzgün açılarda ve oranlarda keserek en iyi yansımayı ve ışık kırılmasını sağlayan optimum dengeyi, parlamayı ve alevleri yaratacak bir matematik formülü geliştirdi. Güzel bir elmas için seçtiği oranlar daha sonra ‘modern yuvarlak parlak kesim’ için temel oluştrdu, bu kesime daha sonra ‘Amerikan ideal kesim’ ismi de verildi. Yıllar geçtikçe Tolkowsky’nin oranları az da olsa değiştirildi ve o kesimin birçok sayıda farklı varyasyonu doğdu. Bugünki ‘ideal (mükemmel) kesim’ terimi, bir taşı maksimum parlaklığı, alevi ve kıvılcımı verecek oranlarda kesmeyi temsil ediyor. Kesim ile ilgili devam eden araştırmalar bize gösteriyor ki, mükemmelik derecesine erişmek için birçok farklı oran kombinyonu eşit derecede başarılı olabiliyor.
PARLAK KESİM YÜZEYLERİ VE ELMAS BÖLÜMLERİNİ İFADE EDEN TERİMLER
ELMAS KESİM NOTLAMA SKALASI
Aşağıdaki tablo birçok laboratuarın farklı notlama skalalarını verir; her laboratuar için en yüksek notun aynı harfi temsil etmediğini aklımızda tutalım.
GIA | IGI | AGS | HRD |
Mükemmel | Mükemmel-İdeal | İdeal (AGS0) | Mükemmel |
Mükemmel | Mükemmel | Mükemmel (AGS1) | Mükemmel |
Çok iyi | Çok iyi | Çok iyi (AGS2) | Çok iyi |
İyi | İyi | İyi (AGS3, AGS4) | İyi |
Orta | Orta | Orta (AGS5, AGS6, AGS7) | İyi |
Zayıf | Zayıf | Zayıf (AGS8, AGS9, AGS10) | Orta |
İDEAL YUVARLAK PARLAK KESİM ELMAS STANDARTLARI
ELMAS KESİMİNİN YANSITICI ÖZELLİKLERİ
Bir elmas mükemmel şekilde kesildiğinde, ışık tüm yüzeylerden içeri girererek taş merkezine doğru kırılır ve gökkuşağı pırıltısında bir ışık şeklinde yukarı doğru geri yansır.
Eğer bir elmas iyi kesime sahip değilse, ışık taşın alt ya da yan yüzeylerinden dışarı kaçar.
Çok derin kesime sahip bir elmasta, ışığın çoğu karşı yüzeylere yansır ve yanlardan kaybolur. Elmasın merkez noktası koyu görünebilir.
Çok sığ kesimi olan bir elmas, ışığı taşın alt noktasından kaçırabilir ve göze donuk bir yansıma görünür.
ELMAS YAZISI VE MARKALAMASI
Elmas yazısı, sertfika numarası ve ismini, kimlikleştirme ve güvenlik amacıyla taşın çevresine yazma işlemidir. Yazı, çok hassas ve çok düzgün, zarar vermeyen bir lazer ışını ile yüksek boyutta büyütüldüğü durumlarda görünebilecek şekilde yazılır. Lazer yazısı, taşın rengini ya da berraklık notunu etkilemez. Kişisel mesajarı bu yöntemle taşa yazdırmak günümüzde gittikça popüler hale gelmektedir. Markalı elmaslar, kesim güzellik ve parlaklık konusunda, müşterinin güven duyduğu şirket ismi sayesinde, taşın belirli standartlara sahip olduğu konusunda garanti verdiği anlamına gelir.
De Beers, Forevermark elmasları ile çevre yerine ortaya yazı yazmaya başlamıştır, Lazare Laplan’ın 1985’te yuvarlak kesim elmasa (The Lazare Dimond—Lazare Elması) lazer yazısı uygulayarak elmas markalama konusunda yenilik yarattıktan sonraki ikinci büyük gelişme bu olmuştur.